بسمالله الرحمن الرحیم
عنوان:
برنامه ريزيفرهنگي در برنامه پنج ساله ايران از آغازتا امروز
گردآورنده:
فهیمهفرهادیان
رشته:
مدیریت امورفرهنگی
دانشگاهعلمی کاربردی فرهنگ و هنر
استاد:
آقای حسن پور
سال 1394
1- در کارها و برنامه های فرهنگی آن چیزی که باید بیشتر توجه شود مدیریت استراتژیک میباشد یعنی یک تلاش سازمان یافته برای اتخاذ تصمیمات و اقداماتا شایسته یعنی دنبال نقاط قوت و ضعف درون سازمان ها بشناسیم و دومین عامل تهدیدات و فرصا هایی که در فضای بیرونی وجود دارد را باید شناخت اگر ما بتوانیم نقاط ضعف و تهدیدات را کاهش دهیم نقاط قوت و فرصت ها را بیشتر کرده ایم برای رسیدن به اهداف باید ظرفیت سازی کنیم.
2-درمجموع کلان برنامه های فرهنگی آن چیزی که کمتربه آن پرداخته میشود نداشتن یک مدیریت استراتژیک در حوزه فرهنگ است.
3-درجامعه ما اصولا وقتی موضوع استراتژیک مطرح می شود همه اذعان عمومی به سمت فعالیت های اقتصادی و تجاری میرود اما در حوزه فرهنگ ، بایستی به یک سیاست گذاری واضح برسیم و سرمایه های استراتژیک فرهنگی خودمان را بشناسیم و بعد برنامه ریزی کنیم و ببینیم می خواهیم چه کاری را انجام دهم به چه شکلی برنامهریزی کنیم که این سیاست ها تضمین اجرایی پیدا می کند و راهکارهای اجرایی شدن این استراتژی ها را فراهم کنیم در مرحله بعد ارزیابی میکنیم که چقدر از مسیر و آن اصول چشم انداز که تعیین کرده ایم نسبت به آن راهبردها اجرا شده و بسنجیم چرا و چه مقدار از آن سیاست ها اجرا نشده است ، اگر ما چشم انداز وبرنامه ریزی کلان نداشته باشیم و افق دور دست مان را نبینیم و در نظر نگیریم عملا رسیدن به آن فعالیت هایی که از پیش برنامه ریزی کرده بودیم برای ما دشوار خواهد شد. اما برنامه های فرهنگی نسبت به چند دهه اخیر برای رسیدن به اهداف فرهنگی سازماندگی شده قبلا خیلی ازموسسات و مراکز فرهنگی ما ، جزیره ای و خیلی وقت ها بصورت موازی عمل میکردند.و فاکتورهای مهم چون سازمان دهی ،نظام مند نمودن و هدفمند نمودن موسسات برای رسیدن به یک نتیجه مطلوب جزء اقداماتی است که حداقل سازمان هایی که متولی فرهنگی هستند باید انجام بدهند.
خیلی وقت ها بعضی از موسسات مسیری را طی می کنند که همین مسیر را قبلا جامع فرهنگی دیگری هم رفته ودچار اشکال شده اند تازه آن اشکالات هم شخصی و بررسی شده و معلوم شده که این مسیر بن بست است باید گفت آسیب شناسی و مطالعه در کارها از قبل صورت نگرفته و اتفاقاتی رخ می دهد.
فعالیت جزیره ای :موسسات و تشکیلات مردم نهاد باید برای خودشان یک برنامه ریزی در راستای نگاه کلان راهبردی خودشان
سید وحید موسوی یکی از فعالان فرهنگی استان خراسان رضوی
مقام معظم رهبری می فرماید باید فعالیت و برنامه و کارفرهنگی منجر به تربیت نیروی انسانی شود راهبرد کلان یا ابرراهبرد تمام تشکیل ها ، مجموعه ها و موسسات باید تربیت نیروی انسانی فعال ،پویا،متخصص و مومن باشد برای راهبرد سازی و اولویت سنجی باید شاخص تعیین کرد . هر موسسه،کانون،مجموعه ،سازمان مردم نهاد باید ناظر بر این ، اولویت خودش را خودش تشخیص دهد در عصه تخصص خودش باشد و در عرصه ها ی فعالیت کنند که توانمندی دارند.دومین نکته باید ببیند در کجا توانایی و توانمندی اثر گذاری است
یعنی اولویت اش اثر بخشی فعالیت اش باشد که خروجی یک تشکیل فرهنگی باید در توان قابل اجرا برای ارتقای کار تشکیلاتی ارائه دهند.
یکی از نقاط ضعف تشکل های فرهنگی و رشد کند در تربیت دینی است خروجی نیروی توامند کم مواجه هستند نکته دیگر وابستگی به بعضی از نهاد های اداری و ساختاری خاص به علت عدم توانایی در تامین منابع ما الزامیست .
نکته سوم: عدم وجود ابتکار- تنوع و به روز نبودن ناظر به رشد فناوری های جدید است از جمله سواد رسانه ای ،دور از بودن از تحولات جامعه ،غیرهوشمندانه عمل کردن است
نقاط قوت تشکل ها رفتن به سمت تشکیل جبهه و پیدا کردن همدیگر و رفتن به سمت شبکه های تخصصی است.
مثانه قاسمی : مدیر موسسه فرهنگی هنری
یک جامعه زمانی می تواند در مسیر سازماندگی ، رشد و سلامت جرکت کند که عنلکردهای نظام فرهنگی او موفق باشد بخش عمده فرهنگ یک جامعه ،همان عقاید و خصوصیات یک جامعه است یعنی فرهنگ ،رفتار ها و اخلاقیات فردی انسان ها را شکل می دهد . در واقع فرهنگ همان ذهنیت حاکم بر فرد و اجتماع است.
بگونه ای که رفتارهای فردی و اجتماعی را به یک سمت هدایت می کند حال سوال این است که در ذات فرهنگ یک همان بحث سازندگی شخصیت انسان ها می باشد آیا در کشور ما متناسب با پیشرفت و ریشه دواندن انقلاب در عرصه های مختلف کار فرهنگی هم پیشرفت داشته است؟{اولویت فعالیت های فرهنگی و تشکیلاتی نه تنها در سال 93 بلکه تا مدت های زیادی باید بحث کادرسازی برای مجموعه های فرهنگی باشد ، اولویت بعدی ایجاد راه هایی برای استقلال مالی مجموعه است ، طراحی کردن یک ذخیره مالی تا جایی که امکان دارد ذخیره مالی تعمیم بدهیم و برای تامین منابع مالی برنامه ریزی کنیم.
ü ایجاد کارگروهی جهت دوره جریان شناسی فکری و فرهنگی
ü ایجاد گروهی برای ارزیابی فعالیت های تشکل هاست
ü یکی از نقاط قوت مجموعه فرهنگی تربیتی ،جوان بودن و پرنشاط بودن آنهاست}(از رسول محمد قلی میدر کانون دانش پژوهان نخبه)
ارائه راهکار جهت افزایش بازخورد در برنامه فرهنگی:
1-هدف برنامه را مشخص کردن
2-عدم انجام کارهای زود با زده
3-تقویت بنده جبهه فرهنگی 4-یک موسسه یا تشکل فرهنگی خود بازبینی داشته باشد 5-ایجاد خود سازی اخلاقی است
ü پس از انقلاب اسلامی ایران مقالات و کتاب های بسیاری در زمینه ایدئولوژیک و دفاع از مبانی شیعه منتشر شده اما تعداد کتاب ها و مقالاتی که در زمینه دفاع از مکتب اهل بیت (ع) برای نوجوانان به زبان ساده منتشر شده است بسیار اندک است باید فعالان فرهنگی حوزه نشر کتاب هایی به زبان ساده و رول منتشر کنند به عنوان مثال نوجوانان را باید با ارزش دو کتاب الغدیر علامه امینی یا المراجعات شرف الدینی آشنا کرد فقط تعریف و ستایش از کتاب کافی نیست باید نوجوانان را با محتوای ایم کتاب آشنا کرد.
ü قبل از انقلاب رسانه ها آنقدر تاثیرگذار نبودند حالو بعد از انقلاب بیشتر دو چندان شده باید جریان رسانه ای توسط فعالان فرهنگی ایجاد شود که ذهنیت های برادیان وجود دارد را از بین ببرند.
ü در برنامه ریزی فرهنگی تاکید می شود به فعالیت های هنریب مانند نویسندگی- فیلم وتئاتر که برای افراد تاثیر بیشتری دارد.
ü نکته مهم در برنامه ریزی برای آموزش و تعالی خانوادهست تشکل ها باید به برنامه های مبتنی برآگاهی بخشی خانواده اهمیت بیشتری بدهند.
ü دعوت از سخنرانان برجسته که بتوانند ارزش عنصر دینی را در زندگی تشریح کنند.
ü نقاط قوت در این راستا حرکت مردمی ارزش و ارزش دادن به نسبت ها و بومی کردن فعالیت ها هر دیار بود که نلاشی در خور و شایسته انجام شد و نقاط ضعف ،دوست کردن کارها توسط برخی تشکل ها و مجموعه های مردم نهاد بود.
اگر در تشکل ها مردمی و برنامه ریزی فرهنگی بحث اعتماد و سرمایه های اجتماعی نباشد در واقع شکافی بین دولت مردم بوجود می آید و باید سیستم که چقدر در جامعه اعتماد سازی شده برای اینکه مردم بتوانند یک بستر مناسبی برای پیشبرد اهداف خود داشته باشند.
ماهیت برنامه ریزی های فرهنگی باایجاد تشکل های مردمی براساس یک ضرورت و تکلیف شرعی است که براساس آن مردم به بهبود شرایط اجتماعی شان کمک میکنند هرتشکلس با وجود به رویکرد و حوزه تخصصی اعضایشان باید به مسائل ورود پیدا کرده و خلائ های موضوع در آن حوزه را پیدا کنند.
• در برنامه فرهنگی به سبک زندگی که جایگاه بسیار محکمی در فرهنگ سازی و تمدن سازی دارد
متوجه می شود.
مطالبه هدفمند و شخصی از دولت اعم از سه قوه ی و حکومت است و به عنوان مثال در حوزه قاون گذاری ، کنترل بازار ،توزیع و عرضه کالا می شود و مطالباتی از دولت و مجلس داشت که البته باید هدفمند باشد.
• طی سی سال پس از انقلاب اسلامی ،مجموعهمردم نهاد زیادی در سطح مختلف داشتیم که فعالیت می کنند ولی بین 37 دستگاه فرهنگی که کشور متولی انجام فعالیت های فرهنگی هستند ،کمتر دستگاهی که بتواند انسجام بخشی بین این تشکیلات را ایجاد کند یکی از عوامل پیشرفت کشورهای غربی در
حوزه های مختلف بالاخص حوزه فرهنگی ، منتخب آموزشی است نباید به بحث آموزش کم توجه بوده.
• تولید محتوا با روش های مختلف و ترویج سبک زندگی اسلامی یکی از معیارهای مهم میباشد چون ستون خیمه ، تمدن اسلامی است و نباید از سکه بیفتد . همانطور که رهبری هم اشاره فرمودند باید در این مسئله تبدیل به فرهنگ شود دو سبک زندگی غیر اسلامی که در جامعه نفوذ کرده و فرهنگ شده باید با روش مهندسی فرهنگی و فرهنگ سازی درست ، به سبک زندگی اسلامی تغییر کند.
• نکته دیگر با توجه به فضایی که بعد از یازدهم در کشور با آن مواجه هستیم ، برخورد قدرتمندانه علمی ومعقول با فضای غرب گرایی و جهانی سازی آمریکایی است ما باید کد خدا بودن آمریکا را از سکه بیاندازیم (محمد حسین دعائی یک از فعالان فرهنگی).
• منبع از ماهنامه فرهنگی تشکیلاتی حلقه وصل
مقدمه:
برخی نقطه آغاز استفاده از برنامه ریزی به شیوه مدرن در ایران را تشکیل شورای برنامه ریزی در سال 1316 می دانند و عده ای دیگر شروع این پروسه را استفاده محدود حکومت پهلوی اول از تفکر برنامه ریزی در سال 1312 ؛ اما اگر توسعه را فرآیندی با ابعاد مختلف و مجموعه اهداف گوناگون بدانیم که جنبه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه را شامل می شود و برنامه توسعه را مجموعه اسنادی بر می شمرد كه در آن شرایط مطلوب در چارچوب محدودیت ها و منابع ترسیم و خط مشی ها و سیاست های مناسب برای تحقق آن مشخص می شود. نخستین برنامه مدرن توسعه کشور در سال 1327 و تحت عنوان" برنامه هفت ساله عمرانی" تصویب شد که برای هدایت درآمدهای نفتی و با نگاهی تمرکزگرا تدوین شده بود و بعدتر به دلیل بزرگتر شدن حجم دولت و افزایش هزینه های جاری دستگاه های دولتی از مسیر خود منحرف شد.
برنامه های بعدی عمرانی نیز در نگاهی کلی سرنوشتی مشابه داشتند و عمدتا به دلیل گرایش به اقتصاد دستوری و تکیه به مدیریت متمرکز دولتی نتوانستند در چارچوب پیش بینی های انجام شده، به مدیریت منابع بپردازند و فراز و نشیب های فراوان در سیاست های پولی و بازرگانی دولت خصوصا دراواخر دهه 40 و نیمه اول دهه 50 شمسی موفقیت زیادی برای آنها رقم نزد.
نا کارآمدی، تک بعدی و اقتدارگرایانه بودن الگوهای مورد استفاده در تدوین برنامه های توسعه پیش از انقلاب و لحاظ نشدن جنبه های مختلف هنجارهای ارزشیو فرهنگی کشور و ناهماهنگی با شرایط بین المللی در کنار رشد بی سابقه درآمدهاینفتی ، علی رغم برخی موفقیت های مقطعی و تجارب ارزشمند، عملا نتیجه ای جز گرایش به سمت اقتصادی دولتی تر و مرکز محور نداشت. با وقوع انقلاب اسلامی در سال 57 و ملی شدن برخی صنایع، انحصار بانک ها در دست دولت و به دنبال آغاز 8 سال جنگ تحمیلی، نظام برنامه ریزی و توسعه تا اواخر دهه 60 ، برای مدتی بیش از یک دهه ، فرصتی برای عرض اندام نیافت. با پایان رسمی جنگ در سال 1367 و ضرورت بازسازی اقتصاد آسیب دیده کشور، بهبود وضع معیشتی مردم، اولین برنامه پنج ساله توسعه کشور از سری پنجگانه این برنامه ها، در سال 1368 آغاز شد و به اجرا درآمد. از این چهار برنامه، برنامه پنجم هنوز روی میز است اما پرونده چهار برنامه، یکی پس از دیگری مختومه شده است. در ادامه نوشتار حاضر نگاهی داریم به کلیات، اهداف و محورهای برنامه اول تا چهارم. محتوای این گزارش بر اساس تحلیل ها و آثار منتشر شده در سالهای اخیر جمع آوری شده است.
برنامه توسعه پنجساله اول(1372- 1368)
برنامه پنجساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در دوره 1372 - 1368 ، با انتخاب راهبرد «آزادسازی اقتصادی » آغاز شد. هدف اصلی این برنامه آن بود كه با سرمایه گذاری دولت در زمینه بازسازی خسار تهای جنگ تحمیلی و بهره برداری حداكثری از ظرفی تهای موجود، روندهای منفی اقتصادی حاكم را به نفع ایجاد رشد اقتصادی در كشور تغییر دهد و بستر تداوم رشد در آینده را فراهم کند. از این رو، برنامه اول توسعه به «برنامه سازندگی » شهرت یافت كه مركز ثقل برنامه بود.
برنامه پنجساله دوم توسعه (1378-1374)
استراتژی اصلی برنامه دوم توسعه تثبیت دستاوردهای برنامه اول توسعه، ایجاد ثبات در روندهای اقتصادی كشور و كاهش بار سنگین تحولات اقتصادی بر جامعه بود. این برنامه از جهت ساختار و ماهیت تفاوتی با برنامه اول نداشت و مبتنی بر آزادسازی اقتصادی و خصوصی سازی بود. برنامه دوم نیز رشد و توسعه اقتصادی را از اصلی ترین اهداف خود می دانست و تأكید خاصی بر پایداری آن داشت. «برنامه ثبات اقتصادی » عنوان دیگر برنامه دوم توسعه بوده است.
برنامه پنجساله سوم توسعه (1383- 1379)
مشکلات ساختاری برنامه اول و دوم توسعه ، نگاه اجتماعی به مسایل اقتصادی در داخل و سیاست تنش زدایی در روابط بین الملل و بهبود روابط در اوپك و ارایه طرح ساماندهی اقتصاد در سال 1377 ، منجر به شکل گیری سرمشق اصلاح ساختار اقتصادی با رویکرد داخلی در برنامه سوم توسعه شد. از این رو، مهم ترین ویژگی برنامه سوم توسعه، سعی در فراهم ساختن الزام های تحققیك توسعه پایدار بود.
براساس این، برنامه سوم با راهبرد اصلاحات اقتصادی مبتنی بر رویكرد « توسعه اقتصاد رقابتی » از طریق حركت به سمت آزادسازی اقتصادی همراه با شکل گیری نظام جامع تأمین اجتماعی و اصلاحات قانونی و نهادی و لغو انحصارات برای فراهم شدن زمینه های مشاركت بخش خصوصی و کاهش تصد یگری دولت طراحی و تدوین شد. از این رو، برنامه سوم توسعه به «برنامه اصلاح ساختاری » نیز مشهور بود كه این موضوع، نقطه اتكا و مركزی برنامه سوم به شمار می آمد.
برنامه پنجساله چهارم توسعه (1388- 1384)
مهم ترین ویژگی برنامه چهارم توسعه تهیه و تصویب آن در چارچوب سند چشم انداز بیست ساله و پس از ابلاغ سیاستهای کلی برنامه توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی است. هدف از این نوع برنامه ریزی، نگاه فعال و آینده ساز به مسایل بود كه لازمه این نوع نگاه، حرکت بر پایه مدیریت چشم انداز است. در چارچوب چشم انداز، برنامه ریزی ها و حرکت های فردی و اجتماعی در راستای آینده سازی جهت گیری می شوند. در این چارچوب، تمام قلمروهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی به صورت یک کلیت مطرح است. همچنین تحولات صورت گرفته در نظم جهانی به خصوص در عرصه اقتصاد و مطرح شدن مباحثی مانند همگرایی سیاست ها، جهانی شدن تولید، نظام جدید تقسیم كار بین المللی، بهره مندی از علوم و فناوری پیشرفته، دگرگونی در قلمروی فعالیت دولت، الزامها و قانونمندی های مهم در نظم جدید جهانی، موجب شد در برنامه چهارم توسعه علاوه بر تأكید بر ادامه سیاست های اصلاح ساختاری برنامه سوم توسعه، پایه های جدیدی برای تغییر در روند توسعه كشور پیش بینی شود.
برنامه پنج ساله پنجم توسعه (1395- 1390)
قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، در 15 دیماه 1389 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و اجرای آن با ابلاغ در سال 1390 رسما آغاز شد. بر اساس زمان بندی اجرای این برنامه قرار است در سال 1395 به پایان برسد. تحولات دولت و روی کار آمدن دولت یازدهم با توجه به تفاوت های عمیق سیاست ها و نگاه کلان آن در حوزه های مختلف اجتماعی، فرهنگی اقتصادی با دولت های نهم و دهم تردیدهایی درباره شیوه ادامه این برنامه ایجاد کرده است که به هر حال قضاوت درباره کلیات و اجرای آن به گذشت زمان و فرصتی بهتر نیازمند است.
قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران
فصل اول ـ فرهنگ اسلامی ـ ایرانی
ماده1ـ دولت موظف است با همکاری سایر قوا « الگوی توسعه اسلامی ـ ایرانی» که مستلزم رشد و بالندگی انسانها بر مدار حق و عدالت و دستیابی به جامعه‌ای متکی بر ارزشهای اسلامی و انقلابی و تحقق شاخص‌های عدالت اجتماعی و اقتصادی باشد را تا پایان سال سوم برنامه تدوین و جهت تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد. این الگو پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی مبنای تهیه برنامه ششم و برنامه‌های بعدی قرار می‌گیرد.
تبصره ـ دبیرخانه تهیه این الگو در قوه مجریه مستقر خواهد بود و رؤسای قوای سه‌گانه کشور موظفند با اتخاذ سازوکارهای لازم در هر قوه به فرآیند تهیه آن کمک کنند.
ماده2ـ دولت موظف است بر اساس نقشه مهندسی فرهنگی کشور و نظامنامه پیوست فرهنگی که تا پایان سال اول برنامه به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌رسد نسبت به تهیه پیوست فرهنگی برای طرحهای مهم و جدید اقدام نماید.
تبصره ـ معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور که در این قانون به اختصار « معاونت» نامیده میشود، در ابتدای هر سال عناوین طرحهای مهم موضوع این ماده را تهیه و به دستگاههای ذی‌ربط جهت اجراء ابلاغ می‌نماید.
قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران
فصل اول ـ فرهنگ اسلامی ـ ایرانی
ماده1ـ دولت موظف است با همکاری سایر قوا « الگوی توسعه اسلامی ـ ایرانی» که مستلزم رشد و بالندگی انسانها بر مدار حق و عدالت و دستیابی به جامعه‌ای متکی بر ارزشهای اسلامی و انقلابی و تحقق شاخص‌های عدالت اجتماعی و اقتصادی باشد را تا پایان سال سوم برنامه تدوین و جهت تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد. این الگو پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی مبنای تهیه برنامه ششم و برنامه‌های بعدی قرار می‌گیرد.
تبصره ـ دبیرخانه تهیه این الگو در قوه مجریه مستقر خواهد بود و رؤسای قوای سه‌گانه کشور موظفند با اتخاذ سازوکارهای لازم در هر قوه به فرآیند تهیه آن کمک کنند.
ماده2ـ دولت موظف است بر اساس نقشه مهندسی فرهنگی کشور و نظامنامه پیوست فرهنگی که تا پایان سال اول برنامه به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌رسد نسبت به تهیه پیوست فرهنگی برای طرحهای مهم و جدید اقدام نماید.
تبصره ـ معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور که در این قانون به اختصار « معاونت» نامیده میشود، در ابتدای هر سال عناوین طرحهای مهم موضوع این ماده را تهیه و به دستگاههای ذی‌ربط جهت اجراء ابلاغ می‌نماید.
ماده3ـ به منظور تعمیق ارزشهای اسلامی، باورهای دینی و اعتلای معرفت دینی و تقویت هنجارهای فرهنگی و اجتماعی و روحیه کار جمعی، ابتکار، ترویج فرهنگ مقاومت و ایثار، تبلیغ ارزشهای اسلامی و انقلاب اسلامی و گسترش خط و زبان فارسی، دولت مکلف است حمایتهای لازم را از بخش غیردولتی اعم از حقیقی و حقوقی در موارد زیر به عمل آورد:
الف ـ برنامه‌های اجرائی دینی، مذهبی، هنری، فرهنگی، آموزشی و علمی
ب ـ طراحی، تولید، توزیع، انتشار و صدور خدمات و محصولات فرهنگی، هنری، رسانه‌ای، صنایع دستی و میراث فرهنگی
ج ـ توسعه تولیدات و فعالیتهای رسانه‌ای، فرهنگی و هنری دیجیتال و نرم‌افزارهای چند رسانه‌ای و نیز حضور فعال و تأثیر‌گذار در فضای مجازی
د ـ توسعه و راه‌اندازی مؤسسات، هیأتها و تشکلهای فرهنگی، هنری، رسانه‌ای، دینی و قرآنی
هـ ـ اقدام برای حذف اسامی لاتین از سردر اماکن عمومی، شرکتها و بسته‌بندی کالاهای غیرصادراتی
تبصره1ـ دولت موظف است کلیه استانداردهای لازم برای خط و زبان فارسی و تاریخ هجری شمسی را حداکثر تا پایان سال اول تدوین نماید.
تبصره2ـ طراحی، تولید، توزیع و صدور خدمات و محصولات فرهنگی، هنری و سینمایی، رسانه‌ای، صنایع دستی که موجب ترویج فرهنگ برهنگی، بدحجابی و بی‌حجابی و ابتذال باشند، ممنوع است.
ماده4ـ در اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت موظف است
حداکثر تا پایان سال دوم برنامه، اسناد راهبردی توسعه حوزه‌های آموزش عمومی، تبلیغ و ترویج،پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور را براساس پیشنهاد شورای توسعه فرهنگ قرآنی تهیه و برای تصویب به هیأت وزیران تقدیم کند.
ماده5 ـ به منظور تبیین مبانی اسلام ناب محمدی (ص) و فرهنگ غنی قرآن کریم، انقلاب اسلامی و اندیشه‌های دینی و سیاسی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری و نیز شناساندن و معرفی فرهنگ و تمدن اسلامی ـ ایرانی و گسترش خط و زبان و ادبیات فارسی به ویژه برای ایرانیان خارج از کشور، با تأکید بر تقریب مذاهب اسلامی و تقویت گفت و گو و همگرایی بین پیروان ادیان و نخبگان علمی و فکری جهان و توسعه ارتباط و همکاری با مراکز ایرانشناسی، اسلام‌شناسی و صیانت از مفاخر معنوی، فرهنگی و علمی « سند ملی توسعه روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌الملل» تا پایان سال اول برنامه توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی) با همکاری وزارت امور خارجه و سایر دستگاههای مرتبط، شورای عالی حوزه علمیه قم و جامعه المصطفی العالمیه تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
ماده6 ـ به منظور توسعه فضاهای مذهبی فرهنگی و بهره‌گیری بهینه از بقاع متبرکه، گلزار شهدا و اماکن مذهبی و تثبیت جایگاه مسجد به عنوان اصلی‌ترین پایگاه عبادی و تربیتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اقدامات زیر انجام میشود:
الف ـ وزارت مسکن و شهرسازی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و شهرداریها موظفند در طراحی و اجرای طرحهایجامع تفصیلی شهری و هادی روستایی و شهرکها و شهرهای جدید‌الاحداث، اراضی مناسبی را برای احداث مسجد و خانه عالم پیش‌بینی و پس از آماده‌سازی، بدون دریافت هزینه و با حفظ مالکیت عمومی و دولتی در اختیار متقاضیان احداث مساجد قرار دهند.
ب ـ مالکان اماکن تجاری، اداری و خدماتی جدید‌الاحداث موظفند نمازخانه مناسبی را در اماکن مذکور احداث نمایند. تأیید نقشه مجتمع‌های مذکور منوط به پیش‌بینی محل مناسب برای نمازخانه بر اساس دستورالعمل ابلاغی شورای عالی معماری و شهرسازی است.
ج ـ سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور و شهرداریها موظفند نسبت به احداث یا اختصاص فضای کافی و مناسب برای مسجد یا نمازخانه در پارکهای ملی و بوستانهای شهری اقدام نمایند.
د ـ کلیه دستگاههای اجرائی، مراکز آموزشی، بیمارستانها و مراکز درمانی، مجموعه‌های ورزشی، مجتمع‌های رفاهی، تفریحی و مجتمع‌های تجاری اعم از دولتی یا غیردولتی، موظفند نسبت به احداث یا اختصاص و نگهداری فضای کافی و مناسب برای مسجد یا نمازخانه اقدام نمایند.
هـ ـ وزارتخانه‌های راه و ترابری و نفت موظفند نسبت به احداث مسجد و نمازخانه در پایانه‌های مسافری و جایگاه‌های عرضه سوخت بین‌شهری و همچنین نگهداری و مدیریت مساجد و نمازخانه‌های مذکور از طریق بخش غیردولتی اقدام نمایند.
و ـ به منظور ارتقاء کارکرد فرهنگی و هنری مساجد، برقراری عدالت فرهنگی و ترویج فرهنگ اسلامی و و جذب جوانان و نوجوانان به مساجد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است با رعایت موازین اسلامی ترتیبی اتخاذ نماید تا پایان برنامه حداقل یک چهارم مساجد شهری و روستاهای بالای هزار نفر جمعیت برخوردار از کانون فرهنگی و هنری باشند.
ماده7ـ دولت به منظور زنده و نمایان نگه داشتن اندیشه دینی و سیاسی و سیره عملی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری و برجسته کردن نقش آن به عنوان یک معیار اساسی در تدوین الگوی توسعه اسلامی ـ ایرانی و سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ها و تسری آن به مجموعه ارکان نظام، از انجام پژوهشها و مطالعات بنیادی و کاربردی در عرصه فرهنگ‌سازی، آموزشی و تأسیس رشته‌های تخصصی لازم با تکیه بر علوم، فناوری و بهره‌گیری مناسب از ظرفیت دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی و پایان‌نامه‌های دوره‌های تحصیلات تکمیلی با موضوعاتی مرتبط با حضرت امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری، انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و ایثار و شهادت در داخل و خارج از کشور و تجهیز کتابخانه‌های عمومی کشور و کتابخانه‌های معتبر خارجی به آثار منتشر شده در این زمینه، در قوانین بودجه‌های سنواتی حمایت مالی می‌نماید. همچنین برای تشویق پدیدآورندگان آثار برتر علمی، فرهنگی، هنری و ادبی مرتبط و نیز چهره‌ها و شخصیتهای انقلابی و عدالتخواه در سطح جهان به ویژه افرادی که اقدامات مؤثر در جهت ترویج اندیشه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری انجام دهند با رعایت اصل یکصد و بیست و نهم (129) قانون اساسی نشان ملی حضرت امام (ره) و رهبری اعطاء نماید.
ماده8 ـ به منظور توسعه انجمنها و قطبهای علمی حوزوی و دانشگاهی، کرسیهای نظریه‌پردازی، نقد و مناظره، دولت از توسعه آموزشها و پژوهشهای بنیادین کاربردی در حوزه‌های دین و نشر فرهنگ و معارف اسلامی و گرایشهای تخصصی مرتبط حمایتهای لازم
را در ابعاد مالی، حقوقی به عمل آورد
ماده9ـ به دولت اجازه داده میشود به منظور افزایش سرانه بهره‌مندی اقشار مختلف مردم از فضاهای فرهنگی، هنری و ورزشی و ایجاد زیرساختهای لازم برای توسعه فعالیت فرهنگی و هنری اقدامهای زیر را انجام دهد:
الف ـ حداکثر پنجاه درصد (50%) هزینه تکمیل مراکز فرهنگی، هنری، دینی و قرآنی دارای پیشرفت فیزیکی حداقل پنجاه درصد (50%) بخش غیردولتی و همچنین احداث اماکن ورزشی همجوار و متعلق به مساجد و کانونهای فرهنگی ورزشی جوانان بسیج را که تکمیل و بهره‌برداری از آنها برای استفاده عمومی ضروری است بر اساس آئین‌نامه مصوب هیأت وزیران به صورت کمک بلاعوض تأمین نماید.
تبصره ـ در صورت تغییر کاربری این‌گونه مراکز یا تغییر استفاده از عمومی به خصوصی، معادل ارزش کمکهای دولتی به قیمت روز از دریافت‌کنندگان این کمکها أخذ میشود.
ب ـ از تأسیس شهرکهای سینمایی، تلویزیونی و رسانه‌ای و اداره آنها حمایت مالی و حقوقی نماید.
ماده10ـ دولت موظف است به منظور ساماندهی فضای رسانه‌ای کشور، مقابله با تهاجم فرهنگ بیگانه و جرایم و ناهنجاری‌های رسانه‌ای، در چهارچوب سیاست و ضوابط مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و فراهم آوردن زمینه بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت رسانه‌ای اقدامات قانونی در موارد ذیل را انجام دهد:
الف ـ تهیه و تدوین « نظام جامع رسانه‌ها» تا پایان سال اول برنامه با رویکرد تسهیل فعالیتهای بخش غیردولتی ب ـ ارتقاء آگاهی، دانش و مهارت همگانی، تقویت رسانه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی همسو و مقابله با رسانه‌های معارض خارجی
ج ـ پیشنهاد، وضع و اجرای سـیاستها و مقررات مورد نیاز و ایجاد و تقویت سازوکارهای لازم برای ساماندهی، نظارت و پالایش محتوای دیداری، شنیداری و نوشتاری در فضای رسانه‌ای کشور اعم از رسانه‌های مکتوب، دیداری، شنیداری، رقومی (دیجیتال)، مجازی و شبکه‌های ارتباطی غیرمکالماتی، شبکه‌های داده و ماهواره‌ای و سامانه‌های مخابراتی به شورای عالی انقلاب فرهنگی
ماده11ـ سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مجاز است:
الف ـ اقدامات قانونی در جهت امکان ایجاد مراکز فرهنگی و گردشگری و نحوه تأسیس مراکز تخصصی غیردولتی را در زمینه میراث فرهنگی از قبیل موزه‌ها، مرمت آثار فرهنگی و تاریخی، کارشناسی اموال تاریخی و فرهنگی و همچنین مراکزی جهت نظارت بر مراکز اقامتی، پذیرایی، دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری با استاندارد لازم و شرایط سهل و آسان را فراهم نماید.
ب ـ از راه‌اندازی موزه‌های تخصصی به ویژه موزه‌های دفاع مقدس و شهدا توسط مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، تعاونی و بخش خصوصی حمایت مالی نماید.
ج ـ ازایجاد مراکز حفظ آثار و فرهنگ سنتی عشایری و روستایی توسط بخش خصوصی و نهادهایعمومی غیردولتی و تعاونی با رعایت موازین اسلامی به منظور توسعه گردشگری آن مناطقحمایت مالی نماید.
د ـ از مالکیت و حقوق قانونی مالکین بناها و آثار و اشیاء تاریخی منقول در جهت حفظ، صیانت و کاربرد مناسب آنها و اقدامات لازم جهت بیمه آثار فرهنگی، هنری و تاریخی حمایت مالی و معنوی نماید.
هـ ـ آثار فرهنگی تاریخی و میراث معنوی حوزه فرهنگی ایران، موجود در کشورهای همسایه و منطقه و سایر کشورها به عنوان میراث فرهنگی را شناسایی و از آنها حمایت نماید.
ماده12ـ دولت به منظور تعمیق ارزشها، باورها و فرهنگ مبتنی بر هویت اسلامی و ترویج سیره و سنت اهل بیت علیهم‌السلام و استفاده بهینه از ظرفیت معنوی اماکن زیارتی به ویژه در شهرهای مقدس مشهد، قم و شیراز نسبت به انجام امور ذیل تا پایان برنامه اقدام می‌نماید:
الف ـ شناسایی دقیق نیازها و مشکلات زائرین، برنامهریزی و تدوین ساز و کارهای لازم جهت ساماندهی امور زائرین و تأمین زیرساختهای لازم از طریق حمایت از شهرداریها و بخشهای غیردولتی
ب ـ توسعه امکانات، فعالیتهای فرهنگی و خدمات زیارتی در قطبهای زیارتی و گردشگری مذهبی و فراهم نمودن زمینه زیارت مطلوب و اجرای پروژه‌های زیربنایی مورد نیاز در قالب بودجه‌های سنواتی ورزش
ماده13ـ دولت مکلف است به منظور توسعه ورزش همگانی، قهرمانی و توسعه زیرساختهای ورزشی اقدامات زیر را انجام دهد:
الف ـ اعتبارات تملک دارائیهای سرمایه‌ای و هزینه‌ای مورد نیاز را در ردیفهای مستقل در قالب بودجه‌های سنواتی منظور نماید.
ب ـ اعتبار مورد نیاز برای پرداخت تسهیلات در قالب وجوه اداره شده، یارانه سود و کارمزد و یا کمکهای بلاعوض به متقاضیان بخش خصوصی و تعاونی برای احداث، توسعه و تکمیل واحدهای ورزشی را در ردیف مستقل بودجه‌های سنواتی پیش‌بینی نماید.
تبصره ـ پرداخت هرگونه وجهی از محل بودجه کل کشور به هر شکل به ورزش حرفه‌ای ممنوع است.
ماده14ـ وزارت جهاد کشاورزی موظف است اراضی ملی غیرکشاورزی به استثناء اراضی واقع در مناطق چهارگانه محیط زیست و خارج از حریم شهرها و محدوده روستاها را که مورد نیاز سازمان تربیت بدنی است، به منظور احداث و توسعه اماکن و فضاهای ورزشی تأمین و به طور رایگان به سازمان تربیت بدنی واگذار نماید. همچنین وزارت مذکور موظف است با تأیید سازمان تربیت بدنی، اراضی با شرایط فوق را که مورد نیاز بخش غیردولتی و تعاونی برای احداث اماکن ورزشی است به قیمت ارزش معاملاتی اعلام‌شده توسط وزارت امـور اقتصادی و دارائی با اولـویت به تعاونی‌های ایثارگران واگذار نماید. تغییر کاربری این قبیل اراضی ممنوع است.
منابع:
این گزارش بر اساس منابع و مقالات مختلف موجود در اینترنت جمع آوری و تنظیم شده است که بخشی از منابع مورد استناد این مطالب عبارتند از:
1- بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران، گزارش اقتصادی و ترازنامه، سالهای مختلف.
2- بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران، نماگرهای اقتصادی. شماره 54 .
3- سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور، سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی، آذر 1382 .
4- سازمان برنامه و بودجه، قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
5- سازمان برنامه و بودجه ، قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
مساجد نماد فرهنگ و تمدن اسلامی 
فرهنـگ 
تعریف فرهنگ – برنامه ریزی - برنامه ریزی فرهنگی