برنامه ریزی فرهنگی

به نام خدا

موضوع : برنامه ریزی فرهنگی

نام استاد : استاد حسن پور

نام دانشجو : احمد سروری

دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر واحد یک گیلان

برنامه ریزی فرهنگی

برنامه ریزی مهمترین وظیفه هر مدیر و یا سازمانی است كه با منابع محدود سعی در نیل به اهداف مشخص دارد. در ادبیات مربوط به برنامه ریزی اصطلاحاتی همچون برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی مفاهیمی جاافتاده و رایج هستند. ولی برنامه ریزی فرهنگی، اصطلاحی است كه اگرچه در برخی كشورهای پیشرفته سالیان زیادی است كه مد نظر برنامه ریزان قرار گرفته است ولی در كشور ما سابقه چندانی ندارد و مروری به جایگاه بخش فرهنگ در چند برنامه كلان اقتصادی - اجتماعی كشور كه در سال های قبل و بعد از انقلاب اجرا شده است صحت این ادعا را كاملاً روشن می كند.

تاریخچه

برنامه ریزی دارای انواع مختلفی است و اشكال گوناگونی دارد. بطور مثال، برنامه ریزی فرهنگی برحسب سرمشق های اساسی موجود به صور مختلفی طبقه بندی می شود. وجودسرمشق های آرمان شهرگرا، واقع گرا، راهبردی و توسعه گرا منشأ پیدایش انواعی از برنامه ریزی های فرهنگی شده است.

می توان براساس میزان فراگیری و پیوستگی برنامه ریزی های فرهنگی به صورت بندی دیگری در زمینه طبقه بندی انواع برنامه ریزی فرهنگی دست یافت. بر اساس مورد اخیر به دو نوع برنامه ریزی فرهنگی گسسته و پیوسته می توان اشاره كرد. برنامه ریزی گسسته به نوع خاصی از برنامه ریزی فرهنگی اطلاق می شود كه برنامه ریزان در هر حوزه بطور مستقل و جداگانه مبادرت به برنامه ریزی می كنند و لذا میان بخش های مختلف آن ارتباط و همبستگی ارگانیكی به چشم نمی خورد. از سوی دیگر، در برنامه ریزی فرهنگی پیوسته، برنامه ریزان با مدنظر قرار دادن الگوی كلی و نظمی اندام واره ای مبادرت به برنامه ریزی می كنند و درنتیجه حاصل كار برنامه ریزی مجموعه همبسته ای از سلسله معضل بندی شده ی تصمیمات و اقدامات خواهد بود.

از نظر زمانی سال های ۱۳۲۰- ۴۷را دوره برنامه ریزی فرهنگی گسسته در ایران باید به حساب آورد. دراین دوره، برنامه ریزان فرهنگی مبادرت به اخذ تصمیم در حوزه های گوناگون فرهنگی كردند. بدون این كه اصول سیاست همگنی را مطمح نظر قرار دهند و برپایهی الگوی كلانی كه نقشه عملیات اجرایی را مشخص كند، رفتار نمایند. قابل ذكر است كه علی رغم وجود سیاست فرهنگی مكتوب و نظام برنامه ریزی همه جانبه، ایدئولوژی فرهنگی حكومت و تسلط گفتمان تجدد، تا حدود زیادی به مجموعه تصمیمات و اقدام غیرهمبسته، جهت گیری تقریباً واحدی می بخشید و آنها را در راستای نسبتاً یكسانی قرار می داد.

از جانب دیگر، در فاصله سال های ۱۳۴۷-۵۷برنامه ریزی فرهنگی در قالب برنامه ریزی پیوسته صورت پذیرفت، در سال ۱۳۴۷شورای عالی فرهنگ و هنر وقت مبادرت به تهیه متنی در زمینه سیاست فرهنگی كشور كرد كه پس از بحث و گفت وگوی كارشناسان و صاحبنظران، در سال بعد، به تصویب رسید و ملاك تصمیم گیری در تمام عرصه های فرهنگی گشت. متن سیاست فرهنگی ایران دارای یك مقدمه و هفت فصل بود. در بخشی از مقدمه ی متن سیاست فرهنگی به اهمیت تدوین آن اشاره شده بود. ضرورتهای نوینی كه در متن سیاست فرهنگی مورد توجه قرار گرفت، بدین قرار بود: «با تحولات عظیم اجتماعی و اقتصادی سال های اخیر، اكنون جامعه ما به فرهنگی نیازمند است كه بر مبانی فرهنگ ملی استوار باشد و ایرانیانی را كه از این پس در یك جامعه صنعتی زندگی خواهند كرد، به كار آید». در ادامه متن سیاست فرهنگی براین مهم پافشاری شده است كه برای پاسخگویی به نیازهای جدید جامعه ایرانی، اجرای برنامه ای جامع و دقیق در پیروی از یك سیاست كلی ضرورت پیدا می كند. در متن مورد اشاره، سیاست كلی فرهنگی عبارت بود از (مجموعه اصول و تدابیری كه مسوولیت های دولت را در امور فرهنگی و نیز چگونگی فعالیت های دولت و سازمان های غیردولتی را در امور فرهنگی و در جهت نیل به هدف های خاص تعیین می كند. )

براین اساس، اصول چهارگانه ای برای سیاست فرهنگی كشور تعیین شد كه عبارت بودند از: فرهنگ برای همه، توجه به میراث فرهنگی، فراهم آوردن بیشترین امكانات برای ابداع و نوآوری فكری و هنری و شناساندن فرهنگ ایران به جهانیان و آگاهی از مظاهر فرهنگ های دیگر

آنچه در رژیم گذشته در تدوین اصول فرهنگی مغفول واقع بود توجه واقعی به نیازهای فرهنگی جامعه است . ایران كشوری اسلامی است كه با سابقه ای درخشان ركن ركین تمدن اسلامی محسوب می شود لیكن در طراحی اصول سیاست فرهنگی كشور ایران هیچ یك از معیارهای اسلامی نه تنها مورد توجه قرار نگرفته بلكه با تأكید بر فرهنگ جامعه صنعتی ، فرهنگ جامعه اسلامی را در محاق برده بود

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان عالی ترین مرجع سیاست گزاری و مدیریت فرهنگی از سال ۱۳۶۳تشكیل گردید و اصول سیاست فرهنگی كشور در جلسه ۲۸۸مورخ پس از شور و بررسی بسیار به تصویب نهایی رسید. علاوه بر این مصوبه مصوبات دیگری نیز با هدف ساماندهی امور فرهنگی به تصویب رسید: از جمله شاخصهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ، سیاست های مقابله با تهاجم فرهنگی و... . در مصوبه اهداف ، جایگاه ، اهداف و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی، « شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مرجع عالی سیاستگزاری ، تعیین خط مشی ، تصمیم گیری ، هماهنگی و هدایت امور فرهنگی ، آموزشی و پژوهشی كشور در چار چوب سیاستهای كلی نظام است » بنابر این مأموریت شورای عالی فرهنگی تصحیح و ارتقای فرهنگ و سازماندهی امور فرهنگی و سازماندهی امور فرهنگی برای حفظ استقلال ، تحكیم و تعمیق فرهنگ دین باوری در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی تعریف شده است.

در طول سالهای پس از انقلاب شورای عالی طرحها و برنامه های متعددی را بررسی و به تصویب رسانده است كه از جمله آنها می توان به شیوه نامه رصد فرهنگی كشور اشاره كرد . تلاش شورای عالی همواره تعیین سیاستهای كلان و پرهیز از ورود به حوزه اجراء بوده است.در مقابل با تأسیس هیئت نظارت و بازرسی شورای عالی انقلاب فرهنگی نظارت بر حسن اجرای مصوبات را در دستور كار خود قرار داد . گذشته بر مصوبات و سیاستهای كلان، شورای عالی انقلاب فرهنگی مؤسسات و نهادها و شوراهای متعددی را تأسیس كرد كه هر یك در فرهنگ كشور نقش مهمی را ایفاء كرده و می كنند. همچنین در راستای طراحی و برنامه ریزی برای مطالعات راهبردی و برنامه ریزی مركز مطالعات راهبردی شورای عالی انقلاب فرهنگی را درسال گذشته تأسیس نموده است.

مفهوم برنامه ریزی

برنامه ریزی فرهنگی می تواند جهت بالابردن نظام مندی عرصه های نرم افزاری جامعه نقش نسبتاً كلیدی ایفا نماید كه این خود می تواند بسترسازی فرهنگی مناسبی برای عرصه های سخت افزاری جامعه مثل سیاست و اقتصاد فراهم نماید.

منظور از برنامه ریزی، مداخلات هدفمند و آگاهانه انسانی در سیر حوادث و فرآیندهاست كه نتیجه آن ممكن است موفقیت آمیز باشد یا نباشد یا كم و بیش موفقیت آمیز باشد ویا اصلاً موفقیت آمیز نباشد. خوب، اگر نتایج موفقیت آمیز باشد، یعنی حوادث و فرآیندها عیناً همانند آنچه در برنامه تصور آنها رفته، در عالم واقع بازتولید شوند، در این صورت می توان به این مجموعه از حوادث و فرآیندهای بازتولید شده مفهوم «برنامه ریزی شده» را اطلاق كرد. پس منظور از مفهوم «برنامه ریزی شده»، آن دسته از حوادث و فرآیندهایی است كه توسط مداخلات آگاهانه انسانی شكل گرفته و در واقعیت بازتولید شده اند.

در بین نظریه پردازان حوزه فرهنگ سه نوع رویكرد به برنامه ریزی فرهنگی وجود دارد؛ دسته اول موافقان برنامه ریزی فرهنگی اند؛ دسته دوم مخالفان و دسته دیگر كسانی اند كه به نظریه حد واسطی معتقدند.

گونه های مختلف برنامه ریزی فرهنگی

در یکی از تقسیم بندی ها، برنامه ریزی فرهنگی به ۴گونه ی زیر تقسیم می شود:

۱ )برنامه ریزی آرمان گرایانه:

این نوع برنامه ریزی جامع نگر بوده و تلقی کلانی از مقوله ی فرهنگ دارد. از لحاظ روش شناختی، این نوع برنامه ریزی اهداف بزرگ و بلند مدت را مورد توجه قرار می دهد و به لحاظ برخورد اجتماعی - سیاسی ، تکنوکراتیک است به طوری که تمرکز شدید قدرت را مد نظر قرار می دهد.

۲ )برنامه ریزی واقع بینانه:

فرض اصلی این برنامه ریزی بر این واقعیت مبتنی است که تنوع بی پایانی از نیازها در برابر محدودیت وسایل قرار دارد. الگوی روش شناسی این نوع برنامه ریزی از به کار گرفتن حداکثر بازدهی از منابع محدود ناشی می شود. برخورد سیاسی – اجتماعی این نوع برنامه ریزی، مبتنی بر تجربه است و براساس شبکه ها و ساخت های موجود که دردسترس هستند، شکل می گیرد. این برخورد نیز دارای خصلت تکنوکراتیک است زیرا بسیاری داوری ها وجود دارد که نمی توان به مدد ضوابط مسلم علمی به توجیه آن ها پرداخت.

۳ )برنامه ریزی راهبردی(استراتژیک ):

مشخص کردن حدود و نحوه ی دخالت بخش های عمومی در برنامه ریزی، فرض اصلی این نوع برنامه ریزی است و به مدیریتی بستگی دارد که برنامه را طراحی می کند . میدان عمل این برنامه ریزی گزینشی است . در برنامه ریزی استراتژیک ، انتخاب ها براساس مطالعه و بررسی است، برخلاف برنامه ریزی واقع بینانه که انتخاب ها مبتنی بر تجربه است . تحلیل سیستم ها، مبنای روش شناسی این نوع برنامه ریزی است. در این تحلیل، نخست شرایط سیستم مورد بررسی قرار می گیرد و سپس سعی می شود که ارزش ها و هدف هایی که پشتیبان اقدام بخش های گوناگون هستند روشن شود. برخورد سیاسی اجتماعی این نوع برنامه ریزی معطوف به قدرت است.

۴ )برنامه ریزی توسعه گرا (دموکراتیک ):

پایه اصلی این برنامه ریزی به فرض اصلی برنامه ریزی آرمان گرایانه نزدیک است. این نوع برنامه ریزی نیازهای اصلی مردم را مورد توجه قرار می دهد و با مطالعه و شناخت نیازهای مردم، برنامه مورد نظر به لحاظ قدرت، شیوه ی تحقق اهداف، ابزار و وسایل مورد نیاز، به داوری افکار عمومی نهاده می شود. برخورد سیاسی – اجتماعی این روش براساس مشاوره و سازگاری جمعی است.

تقسیم بندی یاد شده به زبانی دیگری نیز مورد توجه دست اندرکاران امور فرهنگی جامعه واقع شده است. دبیرخانه ی شورای فرهنگ عمومی به عنوان یکی از مجامع تأثیرگذار در مقوله ی فرهنگ، سرمشق های برنامه ریزی را از یکدیگر تفکیک ساخته است.

برنامه ریزی پیوسته و گسسته :

می توان براساس میزان فراگیری و پیوستگی برنامه ریزی های فرهنگی، به صورت بندی دیگری در زمینه ی طبقه بندی انواع برنامه ریزی فرهنگی دست یافت. برنامه ریزی گسسته و پیوسته از انواع برنامه ریزی برطبق ملاک یاد شده است. برنامه ریزی گسسته، به نوعی خاص از برنامه ریزی فرهنگی اطلاق می شود که حاصل تلاش برنامه ریزان در هر حوزه به طور مستقل و جداگانه است لذا بین بخش های مختلف، هیچ نوع ارتباط و همبستگی ارگانیکی(اندام واری ) به چشم نمی خورد. از سوی دیگر در برنامه ریزی فرهنگی پیوسته، برنامه ریز با مد نظر قرار دادن الگویی کلی و نظمی اندام واره ، نسبت به برنامه ریزی مبادرت می کند که در نتیجه، حاصل کار، مجموعه ای همبسته از سلسله ی معضل بندی شده تصمیمات و اقدامات خواهد بود.

   جایگاه دولت در برنامه ریزی فرهنگی:

جايگاه دولت در نظام هاي اجتماعي و محدودة تصرفات و دخالت هاي منطقي آن در كليه حوزه هاي سياسي ، فرهنگي و اقتصادي جامعه ، از جمله مباحثي است كه افكار و اذهان انديشمندان و تئوري پردازان علوم سياسي و اجتماعي را به خود جلب كرده است ؛ به طوري كه تاكنون نظرات گوناگوني پيرامون آن مطرح كرد ه اند . آنچه ضرو رت پرداختن به اين موضوع را دو چندان مي كند ، هماهنگي و همسويي هر چه بيشتر صاحب نظران ، كارشناسان و دولت ، به عنوان برنامه ريزان اصلي امور فرهنگي است. اسلامي ايران ،  در زمينة مركزيت تصميم گيري و برنامه ريزي در حوزه فرهنگ ، دو نظريه عمده وجود دارد :

-نظريه اول معتقد به عدم دخالت نهاد دولت در برنامه ريزي فرهنگي است ؛

-نظريه دوم ، معتقد به ايفاي نقش مؤثر دولت و حضور آن در سطح مديريت مسائل فرهنگي است .

-نظريه عدم دخالت دولت در برنام هريزي فرهنگي انديشه عدم دخالت دولت در تنظيم امور اجتماعي ، به ويژه در امور فرهنگ ، داراي يك پيشينه تاريخي است كه ريشه در فلسفه حاكميت ماده گرايي و نظام سرمايه داري دارد .

1. اصالت قانون سرمايه حاكم بر جريان فرهنگ :

پيدايش نظريه عدم دخالت دولت در امور مختلف ، از جمله فرهنگ ، ريشه در بنيان هاي نگرش سرمايه داري غرب دارد . نگرش هاي غربي عمده ترين دليل عدم دخالت دولت در برنامه ريزي فرهنگي را پاسداري از اصل دموكراسي و آزادي فكر و عقيده مطرح مي سازند ، لذا دخالت دولت در امور فرهنگي ، به هر ميزان كه محدود و ناچيز باشد ، مضر آزادي تفكر و بيان انسا ن ها و به عنوان مانعي جدي در مقابل آزاد انديشي قلمداد مي شود . در اين ساختار ، مسائل فرهنگي همچون يك كالا ارزيابي مي شود .

2.دامنه تأثيرگذاري قطب هاي اقتصادي بر برنامه ريزي فرهنگي دامنه تأثيرگذاري قطب هاي اقتصادي بر برنامه ريزي فرهنگي تا زيربنايي ترين سطوح توليد فرهنگي ، بر پايه توسعه تكنولوژي صورت مي گيرد ؛ به عبارتي ، توسعه تكنولوژي حاكم بر سفارشات توليدات فرهنگي است ؛ يعني اين صاحبان سرمايه هستند كه جهت گيري سفارشات فرهنگي جامعه را تعيين مي كنند .

3.ناسازگاري بنيان هاي نظريه اول با فطرت و كرامت انساني مديريت فرهنگي جامعه نمي تواند در دست دولت باشد ؛ زيرا دولت مجبور است به صورت يك تابع حول قمر سرمايه حركت كند . حال بايد اين واقعيت را قبول كنيم كه نظريه اول نمي تواند كارآمدي مناسبي در جريان ساماندهي فرهنگي كشور داشته باشد .

-نظريه محوريت دولت در برنامه ريزي فرهنگي :

ديدگاه ديگر كه معتقد به نقش محوري دولت در سطح كلان برنامه ريزي فرهنگي است ، دولت را به عنوان مركز نظام اجتماعي مبتني بر بنيان ديني و بطور مشخص دين اسلام مطرح مي سازد . لذا دولت نه تنها متولي تكامل فرهنگ است ؛ بلكه سرپرست رشد و تكامل تمامي ابعاد اجتماعي حيات بشري نيز مي باشد.  به همين دليل ، اصولاً برنامه ريزي هاي فرهنگي نه تنها جدا و مستقل از تأثيرات دولت نيستند ؛ بلكه به دليل جايگاه ولايتي و هدايتي خاصي كه براي دولت ترسيم مي شود .

1.ضرورت هاي دخالت دولت در برنامه ريزي فرهنگي :

طرفداران اين نظريه دليل حضور دولت در برنامه ريزي فرهنگي را ضرورت هدايت و سرپرستي كليه شئون زندگي اجتماعي در جهت سعادت ، قانونمندي و ضابطه مند سازي ، مقابله با هرج و مرج فرهنگي ، اتخاذ موضع فعال فرهنگي در نظام موازنه جهاني ، جلوگيري از ورود فرهنگ فاسد بيگانه به عرصه فرهنگ اسلامي ، استقلال فرهنگي و. . .  مي دانند . حضرت آيت ا. . .  خامنه اي ، درباره جايگاه دولت در مديريت فرهنگي چنين مي فرمايد : مديريت فرهنگي به مفهوم وجود يك دستگاه متفكر ، مدير و مدبر مي باشد كه قادر است فرهنگ يك كشور را قانونمند و ضابطه مند سازد.  علاوه بر آن ، تهاجم فرهنگي از ناحيه دولت هايي كه مي كوشند رهبري جهاني را به دست گيرند ، ايجاب مي كند مركزيت مقتدري مسئوليت دفاع و مقابله هوشمندانه با تهاجم فرهنگي دشمن را به عهده گيرد .

2.مفهوم فرهنگ در ارتباط با برنامه ريزي فرهنگي

براي مشخص شدن دامنه تأثيرگذاري فعاليت هاي دولت در برنامه ريزي فرهنگي ، ابتدا بايد مفهوم فرهنگ روشن شود  . بر اين اساس ، فرهنگ به نظام ارزشي يا اعتقادي ، بينشي يا نظري ، دانشي يا جهت گيري هاي پذيرفته شده اجتماعي و يا كاربردي متناسب با تكامل اسلامي جامعه تعريف مي گردد .

● مراحل برنامه ریزی فرهنگی

موفقیت در برنامه ریزی فرهنگی، مستلزم مراحلی است که در پی به آن اشاره می شود:

۱ )تجزیه و تحلیل گذشته ی پدیده فرهنگی (پدیده ای که می خواهیم برای آن برنامه را طراحی کنیم )

۲ )طراحی ، تدوین و ترسیم دقیق اهداف فرهنگی.

۳ )بررسی علمی نیازها و نگرش های اجتماعی فرهنگی گروه مخاطب و شناسایی مناسبات حاکم بر آنها به منظور دستیابی به اولویت نیازها.

۴ )شناسایی قابلیت ها، امکانات و توانمندی های ممکن در ابعاد نرم افزاری و سخت افزاری.

۵ )شناسایی موانع، مشکلات و محدودیت ها جهت اجرای برنامه در ابعاد نرم افزاری و سخت افزاری .

۶ )طراحی برنامه ها با توجه به اهداف ، سنجش نیازها، قابلیت ها، و محدودیت ها.

7)ابلاغ برنامه به مجریان.

۸ )نظارت، ارزشیابی، رفع موانع احتمالی و در صورت نیاز، تجدید نظر در برنامه وطراحی برنامه علمیاتی.

برای تحقق هر برنامه فرهنگی، مقدمات و شرایطی لازم است. در سطح کلان، ثبات و اقتدار نظام اجتماعی از جمله شرایط اولیه برنامه ریزی است. همچنین تأمین حداقل نیازهای اقتصادی گروههای هدف، باعث افزایش اثربخشی و کارآیی برنامه ریزی فرهنگی خواهد شد. عدم خنثی سازی فعالیت های فرهنگی توسط نهادها و مؤسسات فرهنگی موجود در جامعه از جمله الزامات برنامه ریزی فرهنگی مؤثر می باشد، در غیر این صورت، ماحصل برنامه ریزی فرهنگی، به حداقل ممکن خواهد رسید.

انواع برنامه ريزي فرهنگي

از منظر ديگري نيز م ي توان به برنامه ريزي فرهنگي پرداخت ؛ در اين حوزه دو روش مطرح است :

1.برنامه ريزي از پايين به بالا : در برنامه ريزي از پايين به بالا ، اقشار اجتماعي و نهادهاي مدني داراي بيشترين مشاركت در فرايند برنامه ريزي هستند .

2.برنامه ريزي از بالا به پايين : در برنامه ريزي از بالا به پايين ، كه بيان كننده نقش و مداخله حداكثري دولت در عرصه فعاليت هاي فرهنگي و مداخله حداقلي جامعه و نهادهاي مدني فرهنگي در حوزه برنامه ريزي است ، دولت متولي امر برنامه ريزي مي باشد . دراين روش دولت تهيه كننده برنامه ، اجرا كننده و نظارت كننده بر فعاليت هاي فرهنگي است .

در روش اول يعني برنامه ريزي از پايين به بالا - كه قائل به مداخله حداقلي دولت و نقش حداك ثري نهادهاي مدني و بخش خصوصي است - ساختار نيمه دولتي و نيمه خصوصي پديد مي آيد.  در اين ساختار ، دولت متولي برنامه ريزي كلان فرهنگي است ، ولي بخشي از فعاليت هاي فرهنگي در سطح فرد را به نهادها و بخش خصوصي واگذار مي نمايد . مانند : برگزاري مراسم عاشورايي توسط هيئت هاي مذهبي . به لحاظ اينكه ايران كشوري در حال گذار از نظام دولتي به سمت نظام آزاد مي باشد و نهادهاي فرهنگي خصوصي در كنار نهادهاي فرهنگي دولتي در حال شكل گيري است، لذا نظام نظارتي مطلوب فرهنگي، همان ساختار نيمه دولتي و نيمه خصوصي مي باشد و امكان مقايسه ، سنجش و اندازه گيري بهره وري و دست يابي به اهداف را كاملاً امكان پذير مي سازد .

طرح فرهنگي؛ ضرورت ها :

يكي از ابزارهاي بسيار مهم در برنامه ريزي فرهنگي ، ايجاد امكانات لازم براي توسعه طرح هاي فرهنگي است . اين طرح نشان مي دهد مردم چگونه بايد از داشته ها و منابع حال و آينده خود استفاده كنند . به طور خلاصه، طرح شامل:

1.جزئيات شرايط و زير ساخ تهاي فرهنگي است ؛

2.گرايش هاي مردم و ساختار مردم شناسي جامعه را نشان مي دهد ؛

3.گروه ها و سازمان هاي گوناگون جامعه را به عنوان اعضا و يك ديدگاه مشترك، در نظر مي گيرد ؛

4.ضامن شيوه اي براي حذف موانع و تقويت و ايجاد فرصت هايي براي مشاركت و مفاهيم فرهنگي مشترك است

5.بازتابي از خواسته ها و انتظارات جوامع محلّي و منطقه اي است ؛

6.حاكي از نحوه تلفيق برنامه ريزي امور فرهنگي ، در فرايند كلي برنامه ريزي و مديريت است ؛

7.دربردارنده چارچوبي از اصول سازماني و ساختار مالي و اجرايي است ؛

8.راهكارهايي براي اولويت سنجي ارائه داده و چگونگي ارزيابي پيشرفت ها را با توجه به اهداف نشان مي دهد ؛

9.يك طرح فرهنگي پس از تصويب به دفاتر مرتبط تسليم مي شود

مسائل اساسي در برنامه ريزي فرهنگي  :

در برنامه ريزي فرهنگي دو دسته مشكل اساسي وجود دارد :

- دسته اول مشكلاتي هستند كه با ماهيت موضوع فرهنگ ارتباط دارند؛

-دسته دوم مشكلاتي كه از نارسايي نظام برنامه ريزي اجرايي، تحقيقاتي و ضعف امكانات بخش ناشي مي شود .

مهم ترين مشكلات دسته اول عبارتند از :

-    عدم توافق ص احب نظران فرهنگي در مورد تعريف و مفهوم  فرهنگ ؛

-    عدم شناخت كامل از نقش مهم فرهنگ، در توسعه اقتصادي اجتماعي كشور ؛

-    عدم توافق دست اندركاران امور فرهنگي ، در قلمرو واحد و معين ، براي برنامه ريزي فرهنگي و مشخص نبودن حدود و ثغور آن ؛

-    آميختگي فرهنگ با مقوله هاي اجتماعي ، سياسي ، اقتصادي و محدوديت اختيارات بخش فرهنگ ؛

-    فقدان يك مدل مشخص در برگيرنده همه متغيرهاي فرهنگ و كم سابقه بودن بخش هاي فرهنگي در جهان ، از جمله در كشور ما از ديدگاه هاي جديد .

-    پيچيدگي برنامه ريزي و ارزيابي فرهنگ به دليل كيفي بودن و مشكلات سنجش آن ، مشخص نبودن ميزان همبستگي بين اهداف كيفي و كارهاي بخش ، مشخص نبودن اولويت هاي بخش ،

-    ضعف سيستم ارزيابي و كنترل كيفي فعاليت هاي فرهنگي درجامعه و نظري بودن ارزيابي ها ؛

-    اثر سوء جنبه هاي نامطلوب فرهنگ قبل از انقلاب اسلامي، بر برنامه هاي فرهنگي كشور ؛

مهم ترين مشكلات دسته دوم عبارتند از :

-    ضعف نظام برنامه ريزي ، به دليل سابقه كم برنامه ريزي فرهنگي و ناشناخته بودن اهميت زندگي ؛

-    فقدان تشكيلات ويژه برنامه ريزي و كادر لازم و واجد شرايط در اكثر دستگاه هاي بخش ؛

-    عدم استفاده درست به هنگام برنامه ريزي از نيروهاي موجود در دستگاه ها كه حضورشان به نفع برنامه ريزي بخش فرهنگ است؛

-    فقدان آراء فقهيِ راه گشا براي حل برخي از مسائل و معضلات فرهنگي ، هنري ، ضعف و كمبود قوانين و مقررات لازم براي توسعه فرهنگي ؛

-    تهيه ناقص برنامه ميان مدت ، كه موجب تقليل سودمندي آن در هدايت بودجه هاي سالانه مي شود ؛

-    عدم توجه لا زم به تأمين و آموزش كادر مورد نياز بخش ، باتوجه به تنوع مقوله ها در بخش فرهنگ ؛

-    كمبود امكانات مالي بخش ، پايين بودن سهم بخش فرهنگ از بودجه كل كشور ؛

-    كمبود و نقص آمار و اطلاعات بهنگام در بخش ؛

-    فقدان تحقيقات لازم و مفيد براي برنامه ريزي فرهنگي ؛

-    عدم هماهنگي لازم ، ميان دستگاه هاي تحقيقات فرهنگي كشور ؛

-    عدم هماهنگي لازم ، ميان دستگاه هاي اجرايي و سازمان متولي .